Alexa Unica Radio
femmina malmignatta

Sos arangiolos velenosos in Sardigna: “cales sunt”

Sos arangiolos velenosos in Sardigna, s’espertu: “Mi’ cales sunt e comente a s’amparare”

Atentu in campagna ma fintzas cando s’intrat in scantinati, magasinos e logos pagu frecuentados dae s’òmine. Est inoghe chi diais pòdere fàghere incontros non tropu galanos: sa malmignatta in su primu casu e s’arangiolu vìolent in su segundu. Sunt sos duos arangiolos perigulosos presentes in Sardigna. Paràula de espertu. Paràula de entomòlogu. Ignazio Floris est ordinàriu a su Dipartimentu de Agrària de s’Universidade de Tàtari. “Sos arriscos pro s’òmine – narat – b’ant: faghet a torrare netzessària sa cura cun antibiòticos. Ma s’andat adòbiu a sa mortas solu in sos casos in cales una persone siat giai debilitada o sufrat de pretzedentes problemas de salude”.

Floris faeddat a pustis de sa disavventura de su piseddu mòssidu dae un’arangiolu vìolent a Tàtari, una genia chi si creiat presente fintzas a su parcu de s’Ex Vetreria de Pirri, ma si sunt rivelados infondati sas timorias afiladas bia chat in sas dies apo cùrridu. “Periodicamente, cando sutzedent custas cosas, iscatat s’allarme pro ite fatos de su gènere destano unu pagu de pessamentu mescamente tra sos genitores – ispiegat Floris -. In realidades sos arangiolos in chistione atacant solu pro s’amparare, si avertent unu carchi arriscu”. Non prus pagu perigulosos, a la nàrrere totu, sunt zecche e unos àteros babbois: “Faghent parte de sos artropodi e in s’ìsula Nostra cussos dannosos pro s’òmine sunt tantissimi. Ma si nche limitemus a sos arangiolos sas ùnicas mesches de tènnere de ogru sunt duos: sa malmignatta, narada fintzas biuda niedda mediterrànea e connota comente a argia o arza, e su gai naradu arangiolu vìolent”.

Malmignatta o biuda niedda mediterrànea

Comente a s’abbigiare de su mòssidu de unu de custos arangiolos e comente a nde curare sas cunsighèntzias? “Siguramente non comente a si faghiat in passadu in su sud Itàlia cando, pro curare su mòssidu de sa tarantola s’improvisaiat unu ballu retentu terapèuticu”, ironizza Floris. Chi pretzisa: “Si giùghere de su mèdicu cando semus in presèntzia de determinados sìntomos est siguramente bona norma”. Ma bisòngiat fàghere sas dèvidas diferèntzias e cumprèndere cales sunt custos sìntomos: “Sa malmignatta mosset iniettando unu velenu chi pròvocat arrossamento, unu malessere generale, calentura, crampos. Si trata de una reatzione importante in totu sos sugetos. Ancora prus in cussos ipersensìbiles, a esèmpiu a livellu cardìacu, pro ite podet èssere fintzas fatale. Fintzas sos pipios podent èssere cunsiderados prus a arriscu respeto a sos adultos. Unu cussìgiu est cuddu de andare subidu a su prontu sucùrridu. S’argia – sighit s’entomòlogu – est un’arangiolu bastante comunu in Sardigna. L’agatemus mescamente in sa Nurra e in s’Aristanesa. Est a discansu riconoscibile: tenet unu corpus corpus nieddu de belle unu tzentìmetru cun 13 macchioline rujas e sas francas longas, bias mescamente in campagna, s’annida in suta de sas pedras, costruit sas tele suas a terra”.

S’arangiolu vìolent

Arresonadu in ala diferente pro s’arangiolu vìolent. “Est una mesches prus subdola, prus difìtzile de reconnòschere comente a arangiolu velenosu. Su corpus est de colore brunu craru e in su coddu tenet unu disinnu chi ammentat unu violinu. No est un’arangiolu mannu, siamus faeddende de 7-8 millìmetros prus sas francas. Podet bìvere fintzas a s’internu de sas domos, in sos ambientes pagu frecuentados comente a scantinati e magasinos. S’annida dae segus mòbiles, àngulos e iscalas. Mosset solu si benit istorbadu, ma s’in casu de custu arangiolu su dolore est meda de prus forte: sa reatzione est localizada e pròvocat de sas vesciche, posca s’evolve cun unu forte arrossamento, tumefazione e una necrosi de sas tzèlulas meda ladina. Si podet formare fintzas un’ ùltzera ma su disacatu dipendet de sa cantidade de velenu iniettata. Sa prima reatzione si tenet tra sas 24 e 48 oras de su mòssidu. Sa guarigione, in sos casos graves, podet rechèrrere fintzas ses-oto meses”. Sos cussìgios pro sa cura? “Si giùghere de su mèdicu chi in custu casu at a pòdere somministrare fintzas antibiòticos”.

Non sunt arangiolos ma mèritant cunsideru fintzas sas zecche, in Sardigna meda comunas durante s’istiu: “Su mòssidu de sa zecca a su cumintzu colat inosservato pro ite non pròvocat dolore immediatu. Su problema si ponet pro ite sa zecca est unu vetore de diversos agentes patògenos, podet est a nàrrere trasmìtere maladias a s’òmine. Chi s’abbìgiat de tènnere una zecca addosso la depet dèpere dogare faghende meda atentu. Una de sas prassis est cospargere sa pedde de ògiu pro blocare sa respiratzione de sa zecca. Ma non semper est eficatze. Sa pràtica currigida imbetzes est impreare una pinzetta e agire subidu: istacare sa zecca atentzionende a sas francas e andare de su dutore pro averguare si b’est istada un’ infetzione”.

In generale pro evitare disavventure balet sa règula de sa preventzione. “Pro cantu riguardat su casu de s’arangiolu vìolent – concruit Floris – est bene tènnere sos ambientes su prus pulidos possìbile pro ite sa presèntzia de s’òmine l’istèsiat. S’in casu de sas zecche chi abitat in campagna diat dèpere fàghere de sas oportunas disinfestatziones. Semper bàlidu annotamala, pro iscobèrrere si semus ipersensìbiles a su velenu de arangiolos o imenotteri (abes, a esèmpiu) una proa cutaneo. S’in casu una persone siat ipersensìbile s’ùnica ite a beru ùtile est tènnere cun si un’apòsita meighina salvavita”.

About redatzione sardo

Redatzione chi s'òcupat de sas notizias in limba sarda in su portale. Cultura, eventos, tzìnemas, ispetàculu e teatru sunt sos argumentos tratados.